همه ی ما تجربه ی استفاده از آسانسور را داشته ایم. این واقعیت نشان دهنده ی اهمیت این وسیله در زندگی امروز ماست از طرفی زندگی در آپارتمان هر روز بیش از دیروز رواج می یابد و به همان نسبت چالش های این نوع زندگی نیز بیشتر و بیشتر خود نمایی می کنند که یکی از این چالش ها امنیت است. به دلیل وجود حالت های مختلف معماری ساختمان امروزه بعضی از ساختمان ها از آسانسور خودرو در ورودی استفاده می کنند و یا درب بعضی از آسانسور ها مستقیما به داخل واحد گشوده می شود. برخی ادارات و ساختمان های تجاری نیز فقط به افراد خاصی اجازه ی ورود به طبقه ای مشخص را می دهند. به همین دلیل گاهی محدودیت دسترسی و کنترل آسانسور یک راهکار اجتناب ناپذیر است. با توجه به اهمیت این موضوع در این مقاله به معرفی و بررسی تکنولوژی های محدودیت و کنترل دسترسی به آسانسور می پردازیم.
سیستم های محدود کننده با استفاده از RFID
در این فناوری یک گیرنده RFID بین دکمه ی احضار آسانسور و تابلوی فرمان آسانسور قرار می گیرد . تازمانی که تگ یا کارت توسط اسکنر گیرنده تشخیص داده نشده و هویت آن تایید نشود مدار قطع است و امکان زدن دکمه وجود ندارد. به محض اینکه تگ یا کارت روبروی گیرنده RFID قرار بگیرد برای زمان مشخصی مدار وصل می شود و امکان فشار دادن شاسی وجود خواهد داشت. از این روش می توان برای محدود کردن یک طبقه خاص و یا بصورت سری برای محدود کردن چند طبقه استفاده کرد .این روش یکی از ساده ترین و عمومی ترین روشهای محدود کننده دسترسی آسانسور است.
سیستم محدود کننده با رمز ورود دیجیتال
در این روش یک صفحه کلید روی پنل دکمه ها در داخل کابین نصب می شود. نحوه ی کارکرد آن به این صورت است که پیش از وارد کردن گذر واژه، رله ی موجود بین پنل دکمه ها و تابلوی فرمان، مدار را قطع کرده است و به محض وارد کردن گذرواژه ی صحیح مدار متصل می شود. در بعضی از این گونه سیستم ها تعداد مجاز برای وارد کردن رمز عبور غلط تعیین شده است که در صورت وارد کردن دفعات بیشتر از حد مجاز، سیستم قفل می شود و تا راه اندازی مجدد کار نخواهد کرد.
با استفاده از این فناوری می توان همه طبقات یا یک طبقه خاص را برای محدود کردن دسترسی به این سیستم متصل کرد. یکی از مزایای این روش این است که می توان برای دسترسی موقت بازدید کنندگان و مهمانان رمز عبور مهمان تعریف کرد. از معایب اصلی این روش این است که برای حفظ امنیت بهتر است رمز عبور در فاصله های زمانی مشخص تغییر یابد.
در حال حاضر سیتستم ترکیبی مبتنی برهر دو فناوری RFID و رمز عبور نیز در کشور وجود دارد. در این سیستم ها با استفاده از یکی از دو روش RFID یا رمز عبور (گاهی برای امنیت بیشتر به استفاده از هر دو نیاز است) رله خروجی فعال می گردد و آسانسور آماده کار خواهد بود.
سیستم های محدود کننده با استفاده از قفل و کلید
در این روش یک قفل کوچک روی پنل دکمه ها در داخل کابین آسانسور نصب می شود. این قفل به صورت مکانیکی موجب قطع و وصل مدار فرمان آسانسور می گردد و با چرخاندن کلید مدار متصل شده و آسانسور قابل استفاده خواهد بود. به این صورت تنها کسانی که کلید را دارند می توانند از آسانسور استفاده کنند. محدودیت اصلی این روش نیز این است که به دلیل مکانیکی بودن نمی توان برای مهمانان و بازدیدکنندگان دسترسی موقت یا اصطلاحا Bypass ایجاد کرد. مشکل دیگر این روش قدیمی بودن و احتمال خرابی است زیرا امکان استفاده از سنسور ها برای تشخیص عیوب در آن کمتر است. به همین دلیل مناسب ترین کاربرد این روش استفاده از آن بعنوان کلید آتش نشان است .
سیستم محدود کننده با استفاده از اثر انگشت
در این سیستم یک حسگر اثر انگشت روی شاسی کابین وجود دارد که مدار را قطع کرده است . به محض ارائه اثر انگشت تعریف شده در حافظه ی سیستم، مدار برقرار می شود . با استفاده از این روش می توان دسترسی به یک طبقه یا به کل آسانسور را محدود کرد به این صورت که حسگر اثر انگشت می توند روی دکمه ی فراخوان آسانسور یا روی دکمه ی یکی از واحد ها روی پنل داخل کابین نصب شود.
نگهداری صحیح و کیفیت قطعات در استفاده از این نوع فناوری مهم است زیرا کثیف شدن حسگر در مدل های کم کیفیت باعث اخلال در کار سیستم می شود و ضربه و خط و خش می تواند آن را از کار بیندازد اما حسگرهای با کیفیت و پیشرفته قادر به تشخیص آلودگی از اثر انگشت می باشند.
شناسایی از روی چشم
طرح عنبیه مانند اثر انگشت برای هر شخص منحصر به فرد است. سیستم های تشخیص هویت از روی چشم با اسکن عنبیه و تطبیق آن با افراد مجاز از پیش تعریف شده در حافظه ی سیستم اجازه ی دسترسی را صادر می کنند. اسکنر های عنبیه معمولا در داخل کابین در کنار پنل دکمه ها و در ارتفاع چشم نصب می شوند. با زدن دکمه ی آسانسور اسکنر فعال شده و با قرار گرفتن فرد مجاز مقابل آن اجازه ی حرکت را به آسانسور می دهد.
این روش یکی از امن ترین روش های محدود کردن دسترسی به شمار می آید .ضعف اصلی این روش قیمت بالای آن نسبت به سایر روش های بیان شده است .
تشخیص چهره هوشمند
سیستم تشخیص چهره به سیستمی گفته می شود که بتواند از طریق یک الگوریتم نرم افزاری یا همان هوش مصنوعی تصویر یک فرد را تشخیص داده و به سرعت افراد نا آشنا و جدید را از افرادی که چهره شان قبلا در حافظه ی سیستم ذخیره شده است تفکیک کند. در این روش سیستم پس از تائید شخص به عنوان شخص مجاز به او اجازه ی استفاده از آسانسور و تعیین مقصد داده می شود و یا به صورت پیش فرض به طبقه ی اختصاص داده شده به هویت او منتقل می شود.
سیستم محدود کننده با ارسال کد اعتبار سنجی یا رمز عبور یک بار مصرف
این روش ترکیبی از سیستم رمز عبور و سیستم تشخیص اصالت مالکیت تلفن همراه است. در این روش با فشردن دکمه ای خاص روی صفحه کلید، یک رمز ورود با اعتبار موقت برای شخص ارسال می شود و دیگر نیازی به حفظ کردن رمز عبور وجود ندارد.
این روش که یکی از بهترین و جدید ترین روش های شناسایی به حساب می آید دارای کمترین میزان خطا است .یکی از محدودیت های این روش نیاز به دسترسی به اینترنت یا آنتن دهی سرویس های تلفن همراه است.
سیستم های محدود کننده با استفاده از کنترل از راه دور
در این روش از یک ماژول تک یا چند رله استفاده می شود. در حالت عادی مدار شاسی های آسانسور قطع است. اگر دکمه ی ریموت دستگاه فشرده شود به واسطه ی رله، مدار وصل شده و آسانسور آمادهی کار می گردد. این سیستم به صورت روکار و توکار قابل نصب می باشد.